علی‌آبادی وزیر نیرو دولت رئیسی می‌شود؟
با آغاز به کار رسمی دولت سیزدهم، گمانه زنی ها درباره کابینه دولت رئیسی به اوج خود رسیده است، اما یکی از نامهایی که در خیلی از این گمانه زنی ها مشترک است، عباس علی آبادی، معاون سابق وزارت نیرو و مدیرعامل کنونی گروه مپناست که شانس زیادی برای معرفی به مجلس به عنوان وزیر نیرو پیشنهادی دارد.
به گزارش خبرانرژی، وزارت نیرو از بدو انقلاب تاکنون ۱۰ وزیر را به خود دیده است که هر کدام نقاط ضعف و قوت مربوط به خود را داشته اند. اکنون که در آستانه انتخاب یازدهمین وزیر نیرو هستیم آنالیز وزرای سابق و ارائه شاخص برای وزیر منتخب بسیار کارساز است. در حال حاضر گزینه اصلی وزارت نیروی دولت سیزدهم، عباس علی آبادی مدیر عامل فعلی گروه مپنا و معاون سابق وزیر نیرو است.
وظایف سنگین وزارت نیرو و نیاز به چابک سازی آن سبب شد تا با تصویب لایحه قانونی در ارتباط با تغییرات وظایف وزارت نیرو در ۲۱ تیر ۱۳۵۹ بخشی از وظایف آن به نهاد‌های دیگر واگذار شد، برای نمونه تامین و توزیع آب آشامیدنی شهر‌ها به استانداری و شهرداری‌ها انتقال یافت و اداره‌های آبیاری و تشکیلات آن به وزارت کشاورزی و عمران روستایی واگذار شد.
به منظور شناخت کافی از راهبردها، اقدامات، چالش ها، عملکرد و میزان اثربخشی؛ کارنامه کاری وزیران نیرو در دولتهای مختلف جمهوری اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در زیر بررسی می‌شود.
عباس تاج کاشانی (۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸)
نخستین وزیر نیرو پس از انقلاب متولد کاشان و پرسابقه که در دولت موقت مشغول بخدمت بوده است. وی یکی از بنیان‌گذاران انجمن اسلامی مهندسین در ١٣٣٦ بود که کمتر از یک سال عهده دار این مسوولیت بود و کوتاه بودن دوره، با دستاورد چشمگیری همراه نبود. وی بعد‌ها به‌عنوان معاون برخی از وزیران نیز در حوزه انرژی به فعالیت پرداخت.
شهید حسن عباسپور تهرانی‌فرد (۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰)
متولد ۱۳۲۳ تهران و هنگامی که شورای انقلاب در ۱۳۵۸ پس از استعفای دولت موقت او را برای وزارت نیرو انتخاب کرد، ۳۵ ساله بود. مدیریت کارآمد و جهادی او در وزارت نیرو سبب تحول در این نهاد شد. او استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه تهران بود و در رشته الکترومکانیک دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم‌های انرژی از لندن بود. این وزیر نیرو در مدت کوتاه مسوولیت خویش توانست روند خوداتکایی در وزارت نیرو را پایه گذاری کند و اینگونه دیگر وزیران مسیر او را ادامه دادند.
غفوری فرد عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی دارای مدرک دکتری فیزیک ذرات هسته‌ای از دانشگاه کانزاس آمریکا است. وی در ۳۸ سالگی به سمت وزیر نیرو منصوب شد. وی چالش‌هایی با سازمان برنامه و بودجه داشت و عامل ناکامی خویش را عدم تخصیص بودجه می‌دانست.
محمدتقی بانکی (۱۳۶۴ تا ۱۳۶۶)
متولد تهران و چهارمین وزیر نیرو که دارای دکترای مهندسی عمران و مدیریت ساخت از دانشگاه میسوری آمریکا وعضو هیات علمی دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر بود. او در ۳۹ سالگی وزیر شد و با وجود آن که بودجه مورد نیاز طرح‌های مختلف را داشت، اما در این دوره وزارت نیرو شاهد تحول قابل توجهی نبودیم.
بیژن نامدار زنگنه (۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶)
او متولد ۱۳۳۱ کرمانشاه و کارشناسی ارشد مهندسی عمران از دانشگاه تهران و از ۱۳۵۶ عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی بوده است که در سال ۱۳۸۵ بازنشسته شد. او وزیر این وزارتخانه در زمان ریاست جمهوری مقام معظم رهبری برای یک سال و دولت آقای هاشمی برای هشت سال بود و بعد‌ها وزیر نفت دول یازدهم و دوازدهم شد.
او در ساختار سازمانی وزارت نیرو در دوره فعالیت خویش تغییر و تحول ایجاد کرد. وی بنا به دستور دولت و براساس راهبرد نظام جمهوری اسلامی مبنی بر انتقال دانش فنی و تکنولوژی در خرید‌های کلان نیروگاهی، مامور تشکیل گروه مپنا در ۱۳۷۱ شد که امروزه درصد بالایی از ظرفیت نصب شده نیروگاهی ایران را به خود اختصاص داده است.
بیطرف متولد سال ۱۳۳۵ یزد است. او عضو سابق سپاه پاسداران است و تسخیرکننده لانه جاسوسی در سال ۱۳۵۸ است که در ۴۱ سالگی وزیر نیرو شد. او بیشتر سیاست‌مدار است تا مدرس دانشگاه و مدیر ارشد اجرایی، وی دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران از دانشکده فنی دانشگاه تهران است و ریاست سازمان نظام مهندسی تهران را نیز در سوابق خود دارد.
برخورداری تنها ۱۰ میلیون از جمعیت شهری و هشت هزار و ۸۰۰ روستا از آب سالم و پایدار، افزایش ظرفیت سه هزار میلیون متر مکعبی ظرفیت تامین آب، اضافه شدن ۱۸ هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق و … بخشی از دستاورد‌های هشت ساله او در وزارت نیرو محسوب می‌شود که با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی و هیجان رشد کشور، کافی نیست. چرا که اگر در دولت ایشان در حوزه انرژی‌های تجدپذیر خورشیدی برنامه ریزی می‌شد اکنون این مشکلات نبود. وی مدتی زیاد رییس نظام مهندسی تهران بود و انجا نیز نتواست بر استفاده از مولد‌های خودتامین خانگی و توسعه واحد‌های تولید خورشیدی همت گمارد.
سیدپرویز فتاح (۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸)
فتاح متولد ۱۳۴۰ ارومیه است، برخی‌ها او را کم حاشیه‌ترین وزیر اقتصادی دولت نهم می‌دانند و در شرایطی که وزیران این دوره یکی پس از دیگری تغییر می‌کردند، فتاح که در هنگام انتخاب به این سمت ۴۴ ساله بود، توانست چهار سال مدیریت نیرو را در آرامش سپری کند. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد صنایع از دانشگاه امیرکبیر است.
کمبود منابع مالی وزارت نیرو در زمان مدیریت وی در سالیان گذشته بی سابقه بود. همین امر توقف بسیاری از طرح‌های آبی و برقی را به همراه داشت، اما رفتار او با مردم و دولت باعث کاهش حجم انتقادات شد. فتاح دلایل افزایش بدهی‌های وزارت نیرو را عدم واریز کامل منابع حاصل از وصول قبوض برق عنوان کرده است. وزارت نیرو تمامی اعتبارات خود را جذب پروژه‌های مختلف کرد و حتی فراتر از مصوبات کار در سطح این وزارتخانه انجام شد.
سوابق اجرایی فتاح به حضور در عرصه‌های مختلفی همچون مسوول ستاد نیرو‌های سازمان ملل در ایران در ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۰، مدیر امور قراردادی طرح‌های عمرانی در امور سازندگی به مدت سه سال و عقد قرارداد‌های پروژه ملی در سطح کشور، قائم‌مقام شرکت مهندس سپاسد و معاون فنی ١١ سال، مدیر پروژه سد‌های کرخه و گتوند چهار سال، مدیرعامل بنیاد تعاون سپاه و ریاست کمیته امداد باز می‌گردد.
او متولد کرمان در سال ۱۳۴۱ است. وزیر نیروی دولت دوم محمود احمدی‌نژاد بود و کارشناس ارشد مهندسی عمران در رشته سازه‌های هیدرولیکی از دانشگاه شهید باهنر کرمان محسوب می‌شود. نامجو در زمان انتخاب کابینه دهم ۴۴ ساله و به عنوان مدیرعامل شرکت آب و فاضلات کشور مشغول به کار بود که در این زمان احمدی نژاد، او را به عنوان سرپرست وزارت نیرو برگزید تا آنکه پس از سه ماه وی را به عنوان وزیر به مجلس معرفی کرد و پس از رای اعتماد به عنوان وزیر نیرو بر این مسند تکیه زد.
او نخستین وزیر نیرویی بود که یک بار استیضاح شد و با یک رای تفاوت بر وزارت باقی ماند. همچنین نامجو برای دومین بار هم تا مرز استیضاح پیش رفت، اما این موضوع منتفی شد. از جمله محور‌های استیضاح وی می‌توان به «فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی برای تصدی این وزارتخانه»، «عدم رعایت عدالت و اقدامات تبعیض‌آمیز در مناطق مختلف»، «طولانی شدن اجرای مصوبات دولت و تعهدات وزارت نیرو»، «فقدان برنامه ریزی و اولویت بندی طرح‌های آبرسانی و تأمین برق»، «طولانی شدن اجرای پروژه سد‌ها و آبرسانی»، «تضاد درون وزارتخانه» و «عدم اجرای تعهدات داده شده» اشاره داشت.
در زمان مدیریت نامجو شاهد پیشرفت‌های زیادی در عرصه مدیریت بخش برق کشور بوده ایم، اما ناکامی‌ها در بخش آب کشور ادامه داشت.
سوابق اجرایی او شامل عضو پایه یکم سازمان نظام مهندسی ساختمان، عضویت در سپاه پاسداران در سمت‌های نظامی، مدیر پروژه و رییس کارگاه طرح‌های عمرانی قرارگاه سازندگی سپاه، فرمانده مهندسی لشکر ٤١ ثارالله، مدیرعامل مؤسسه سازندگی ثارالله، معاون عمران قرارگاه سازندگی کربلا، معاون عمران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا (ص)، عضو شورای شهر کرمان در دوره دوم و رئیس کمیسیون فنی و مهندسی شورا، معاون وزیر نیرو و مدیرعامل و رئیس هیات‌مدیره شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور داشت.
حمید چیت‌چیان (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶)
او متولد ۱۳۳۶ تبریز است که در ۵۶ سالگی وزرات نیرو را بر عهده گرفت. وزیر نیروی دولت یازدهم دارای مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک از دانشگاه امیرکبیر و کارشناسی ارشد مدیریت دولتی از مرکز آموزش مدیریت دولتی، کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدرک دانشوری مهندسی صنایع از دانشگاه تربیت مدرس بود.
وی مؤسسه تحقیقات و آموزش مدیریت وزارت نیرو را پایه گذاری کرد و در تاسیس مرکز مطالعات انرژی ایران، سازمان انرژی‌های نو ایران (سانا)، سازمان بهره وری انرژی ایران (سابا)، مرکز اطلاعات انرژی ایران و آزمایشگاه ملی صرفه جویی انرژی ایران موثر بود.
او در اوایل شروع به کار با موضوع کم آبی اصفهان و چالش دریاچه ارومیه روبرو بود و سکان هدایت وزارتخانه‌ای را بر عهده داشت که با وضعیت نابسامان دولت گذشته، بدهی‌های سنگین و طرح‌های عمرانی دیر بازده دست و پنجه نرم می‌کرد. همچنین موضوع ریزگرد‌های خوزستان و معضل قطعی آب و برق این استان از جمله مشکلات اصلی وزیر دولت یازدهم به شمار می‌رفت که به زیبایی آن را مدیریت کرد.
همه معتقد هستند که وزارت نیرو از موفق‌ترین بخش‌های کشور در دولت یازدهم محسوب می‌شد. دستاورد‌های این حوزه شامل برخورداری تمام روستا‌های بالای ۱۰ خانوار از روشنایی، تامین برق ۱۱۷ روستا با انرژی خورشیدی و بهره‌مندی ۴۰ کشور دنیا از خدمات آب و برق ایران است. در این زمان تمرکز بر استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر بسیار پیگیری شد بطوریکه به سبب اهمیت آن معاون وزیر نیرو و رییس ساتبا ایجاد گردید.
اقدامات وی شامل انعقاد قرارداد ساخت ۶ هزار مگاوات نیروگاه در ایران با شرکت ترکیه‌ای، کاهش تعرفه خرید تضمینی برق تجدید پذیر، تفاهم‌نامه احداث پنج هزار مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی با شرکت مپنا، افزایش تخصیص گاز به نیروگاه‌ها، اصلاح قیمت‌های آب مشترکین بر مبنای الگوی پلکانی-افزایشی و امضای توافق‌نامه افزایش صادرات برق به پاکستان می‌شود.
او عهده دار مقام‌هایی همچون نمایندگی دور سوم مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه تبریز، عضویت در هیات‌مدیره شرکت توانیر از ١٣٧١ تا ١٣٧٥، عضویت در هیات‌مدیره سازمان برق ایران، معاونت وزیر نیرو در امور انرژی، معاونت برنامه‌ریزی و امور اقتصاد وزارت نیرو، قائم‌مقامی وزیر نیرو، مشاور عالی وزیر و رئیس شورای مشاوران وزارت نیرو بوده است.
همچنین عضویت در جهاد سازندگی استان آذربایجان‌شرقی، عضویت در سطوح فرماندهی سپاه و حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی از ١٣٥٩ الی ١٣٦٦ و عضویت در هیات رییسه مجلس شورای اسلامی و مخبری کمیسیون نیروی مجلس از سوابق اجرائی او محسوب می‌شود.
رضا اردکانیان (۱۳۹۶ تا کنون)
رضا اردکانیان متولد ۱۳۳۷ در استان یزد و دانشیار دانشگاه صنعتی شریف و دکتری مدیریت منابع آب از دانشگاه مک‌مستر کانادا است. او که در ۵۹ سالگی برای وزارت انتخاب شد، در ۱۳۹۵ به عنوان هماهنگ‌کننده کارگروه برنامه‌ریزی و سازماندهی دهه جدید بین‌المللی آب مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد انتخاب شد.
او از جمله مدیران ارشد بخش آب کشور به شمار می‌رود که قائم مقامی وزارت نیرو را تجربه کرده است. وی پس از آن در ۱۳۶۴ با عنوان رییس دفتر وزیر کشور فعالیت سیاسی خویش را آغاز کرد.
وی همچنین مدیر موسس برنامه دهه اول بین‌المللی آب، سرپرست معاونت اروپایی دانشگاه سازمان ملل، نخستین معاون امور آب با دانشنامه دکتری در زمینه مدیریت منابع آب در وزارت نیرو بوده است.
رضا اردکانیان با توجه تجربه در صنعت آب و برق و بهره مندی از توانمندی‌ها و قابلیت‌های فردی توانست در نهایت رای اعتماد از مجلس برای وزارت نیرو در دولت دوازدهم کسب کند.
از مهمترین چالش‌های دوران ایشان عدم توسعه و احداث نیروگاه‌ها به سبب تحریم‌های وضع شده بود که ایشان با تمرکز بر مدیریت مصرف و عدم رشد مصرف سالیانه بیش از ۱% این مهم را مدیریت کرد، اما متاسفانه در زمستان ۱۳۹۹ و متعاقب ان بهار و تابستان امسال به سبب کمبود سوخت و آب پشت سد‌ها مشکلات تولید برقابی پیش امد که با کاهش تولید ۹۰۰۰ مگاواتی برقابی متوجه شد و شبکه برق کشور دچار خاموشی‌های پراکنده و نارضایتی‌هایی شد.
– وزیر نیرو باید انقلابی، متخصص، متعهد و با تجربه باشد.
– باید نسبت به قوانین بالادستی، اشارات و توصیه‌های مقام معظم رهبری و نیاز‌های جامعه حساس و توجیه باشد.
– قواعد سیاسی، نفوذ، امنیت و مسائل اجتماعی را بشناسد.
– ترمیم بدنه مدیریت، استفاده از مدیران متعهد، متخصص و با تجربه، بکارگیری نیرو‌های انقلابی و اصلاح ساختار منابع انسانی را در اولویت قاطع قرار دهد.
– با چالش‌های تولید، انتقال و توزیع آب و برق کاملا آشنا بوده و اشراف داشته باشد.
– با توجه به کمبود سوخت و مشکلات مرتبط به آن معتقد به استفاده از سیستم‌های تولید برق پاک بصورت نیروگاهی و کوچک باشد و برای ایجاد زیرساخت و بهره برداری از ان‌ها برنامه داشته باشد.
– به روش‌های تامین منابع مالی و مسائل اقتصادی کاملا مسلط باشد.
– متعهد به اجرای پروژه‌های سرمایه‌ای و زیرساخت‌ها باشد.
با توجه به موارد موصوف دو گزینه اصلی برای تصدی مسئولیت این وزارتخانه مهم و استراتژیک مطرح هستند که البته می‌شود گفت از بهترین گزینه‌های موجود بوده و خیرالموجودین هستند:
عباس علی‌آبادی، متولد ۱۳۴۰، اراک و استاد دانشگاه است. او سابقهٔ ریاست دانشگاه صنعتی مالک اشتر را دارد و اکنون مدیرعامل گروه مپنا است. علی‌آبادی فارغ‌التحصیل مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد مکانیک با گرایش تبدیل انرژی از دانشگاه‌های صنعتی شریف و دانشگاه تهران و درجه دکترای مهندسی مکانیک از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی با گرایش کنترل بوده و مدرس دروس مختلف مهندسی مکانیک و مباحث مرتبط با موتور‌های درون‌سوز (توربین‌های گازی) در دانشگاه‌های مختلف کشور است.
– در دولت فعلی نیز همایون حائری نیز یک مدیر ارزشمند، متخصص و متعهد است که با دیپلماسی و تخصص بالا می‌تواند راهبرد‌های صنعت برق را بدرستی تعریف و پیاده سازی نماید.
حائری متولد 1337 دارای فوق لیسانس برق دانشگاه صنعتی شریف و سابقه مدیرعاملی شرکت برق منطقه ای آذربایجان و مدیر عامل مدیریت شبکه برق ایران و مدیرعامل و رییس هیئت مدیره توانیر را درر کارنامه دارد.
